Deze keer geen boek, maar een vooruitblik op een Peperlezing. Lourens Vuursteen verdiepte zich in het gedachtengoed van Ouaknin en informeert ons..

Peperlezing

Zaterdag 11 april 2026 zal de Peperlezing in het teken staan van het gedachtegoed van Marc Alain Ouaknin. Ouaknin (spreek uit Waknien) is een Franse filosoof, psychoanalyticus en schrijver; als rabbijn staat hij in de traditie van Talmoed, kabbala en chassidisme. Ouaknin vervlecht deze traditie tot een dynamisch, poëtisch geheel. 

Hier nu een korte kennismaking met de kunst van het vragen stellen, ook die naar God. En over teksten die je kunt strelen.

Vragen over God

Wie is God? Maar ook: Van wie is God? God van Abraham, God van Isaak, God van Jakob….. Waarom zeggen we niet God van Abraham, Isaak en Jakob in plaats van ‘God van’ drie keer te herhalen? Het gaat toch om dezelfde God? Ouaknin: Abraham ervaart God, met dezelfde waarden, toch anders dan Isaak, anders dan Jakob. Dat kan ook niet anders: Zo komt God tot leven in ieders eigen ervaring. Eigent iedereen zich zo zijn eigen God toe? Integendeel. Samen maken we deel uit van een God die één is, als de Ene, de Onzegbare. 

God onthult aan Mozes bij de brandende braamstruik zijn identiteit Immanuel. Ik ben die Ik ben? God als onbeweeglijk en gevangen in het nu. Voor Ouaknin is het: Ik zal zijn die Ik zal zijn. God als dynamisch, beweeglijk en gericht op de toekomst en gezien als continuïteit tussen verleden, heden en toekomst. God openbaart zich onvermoed.

Over het lezen van teksten

Wie goed wil lezen, moet leren strelen. Ouaknin plaatst strelen tegenover begrijpen. Bij be-grijpen grijp je, bepaald door jouw traditie, de tekst vast, op zoek naar de betekenis. In deze greep gaat de tekst dood en sterft het verhaal. Je kunt de tekst ook strelen. Er ontstaat tussen tekst en lezer een open veld, waarin het verhaal zich kan openen en verder kan gaan. Het passende gebaar is de open handpalm, die zacht streelt en de tekst tot leven wekt.

Vertel mij een verhaal! Het Talmoedisch lezen met de dialoog, het vrije spel van vraag en tegenvraag. Waarbij het antwoord: ‘Het staat geschreven!’ een dooddoener is. Het muilkorft de verbeelding en de tekst en maakt de lezer monddood.

Blijf vragen stellen

Onophoudelijk stellen mensen vragen. Waarom is….? Waarom heeft….?

Het vragen maakt een mens tot mens. Maar welke vragen en wat beogen we dan?

“Waartoe zijn wij op aarde?” (katholiek); “Wat is uw enige troost in leven en sterven?” (protestants). De catechismus biedt of bood een gesloten houvast.                                                        

De joodse traditie van open dialectiek daarentegen beschouwt de vraag als een opmaat tot een volgende vraag. Een tussen-antwoord, dat een nieuwe vraag bevat, houdt de dialoog gaande. Het doel is noch de discussie, noch een conclusie, maar een levendige dialoog als op een grenzeloze speelweide tussen mensen die elkaar oprecht vragen stellen.  

Opgetekend door Lourens Vuursteen