Als de graankorrel sterft…
De Pepervieringen rond Stille week en Pasen staan dit jaar in het teken van het oratorium ‘Als de graankorrel sterft…’ van Marijke de Bruijne, Peter Rippen, Anneke van der Heide en Chris van Bruggen.
Dit oratorium zal verspreid over vijf vieringen min of meer in zijn geheel worden uitgevoerd.
Het betreft de vieringen op
Palmzondag 13 april, aanvangstijd 10.30 uur
Witte Donderdag 17 april, aanvangstijd 19.30 uur
Goede Vrijdag 18 april, aanvangstijd 19.30 uur
Stille Zaterdag 19 april, aanvangstijd 21.00 uur
Paasmorgen 20 april, aanvangstijd 10.30 uur
In iedere viering wordt in woord en muziek, gezongen en gesproken, een deel van het lijdens- en opstandingsverhaal verteld.
De thematiek van het oratorium
Marijke de Bruijne schreef hierover onder meer:
Als eerste thema wordt het leven van Jezus gevolgd vanaf de eerste aankondiging van zijn lijden. Jezus zegt vaak dingen die noch zijn toenmalige luisteraars noch wij begrijpen.
Kenmerkende uitspraken van hem zijn:
– Wie zijn/haar leven wil redden, zal het verliezen, maar wie het om mij verliest zal het redden.
– Wat heb je eraan als je de hele wereld wint, maar schade lijdt aan je ziel?
– Als de graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft zij op zichzelf, maar als zij sterft brengt zij veel vruchten voort.
De laatste uitspraak is de centrale tekst in het oratorium.
De onduidelijkheid die Jezus’ teksten oproepen houdt velen bezig:
– de mensen, die toen door zijn woorden werden geraakt en getroost
– de overheid, die hem een onruststoker vindt en hem het liefst wil oppakken
– de mensen, die nu nog altijd dezelfde vragen bij zijn woorden stellen en erdoor geraakt worden
Het tweede thema is dat van de erkenning dat lijden en dood bij het leven horen en dat dergelijke ervaringen kunnen bijdragen tot innerlijke groei en een beter verstaan van de zin van het leven.
Als derde thema wordt in het oratorium het grote gebeuren van dood en opstanding, vernieuwing en wedergeboorte gevierd. Dit gebeurt onder andere met de steeds terugkerende regels “Licht dat terugkomt, hoop die niet sterven wil, vrede die bij ons blijft.”
De afzonderlijke vieringen
Palmpasen
Marijke de Bruijne: ‘De opmaat naar Palmpasen is de reis naar Jeruzalem. Op de weg daarnaartoe gebeuren de in de schriftlezingen vertelde dingen.
De intocht is blij en feestelijk. De sfeer verandert als Jezus het tempelplein schoonveegt en het toch weer onrustig geworden volk de overheid opnieuw de vraag stelt wat men met Jezus aan moet’.
Tijdens deze viering zullen de kinderen hun versierde palmpaasstokken de kerk in dragen terwijl gezongen wordt: “Zwaai, zwaai, zwaai met jonge groene takken”.
Witte Donderdag
‘Vóór het brood wordt gedeeld, willen wij ons reinigen; met water, zoals Jezus deed bij de voetwassing, met de kruiden van de reiniging, net als in deze streken in het voorjaar gebeurde. Ook is een enkel aspect van het joodse pascha opgenomen, eindigend in een daarbij behorende lofzang’. aldus Marijke de Bruijne.
Goede Vrijdag
Marijke de Bruijne: ‘Jezus is gearresteerd en wordt voor Pilatus gebracht. Viermaal gebeurt in dit gedeelte iets driemaal. Dat wordt in het lied ‘Driemaal’ bezongen. Het verloop van deze dag heeft vorm gekregen in de wat bitse, maar helaas nog zeer actuele teksten over de wereldlijke en geestelijke macht. Midden in dat tumultueuze gebeuren vraagt Pilatus aan Jezus wat waarheid is. Een moment van stilte ontstaat. Is de waarheid waar Pilatus naar vraagt de waarheid die Jezus de mensen probeerde duidelijk te maken?
Daar het onmogelijk is bij de kruiswoorden een commentaar te geven op wat Jezus onderging, worden hier reflecties gegeven van mensen die een zware weg moeten gaan, door lichamelijk of geestelijk lijden’.
Paasnacht
Deze viering vormt één geheel met de viering op Paasmorgen.
Marijke de Bruijne: ‘De eerste teksten tekenen een naderende overgang. Er is een grote stilte die er na dergelijke diep ingrijpende gebeurtenissen is. Toch daagt er een huiverend vermoeden dat dood ruimte schept voor iets nieuws. Er is aarzeling bij het zich bewust worden van die verandering, bij het weer voelen van vreugde. Maar het licht keert terug en dan barst het gebeuren in alle hevigheid los. De climax, die bijna iets van een visioen of extase heeft, vindt haar hoogtepunt in de liederen “Licht, licht, overal licht!” en “Licht, geluid, beweging, lied”.
Paasmorgen
De viering die de afgelopen nacht begon wordt voortgezet.
‘In de schriftlezing en in het verslag van Maria krijgt de intieme en persoonlijke kant van dit overweldigende gebeuren een plaats. Daarna wordt de lijn van toen naar nu doorgetrokken. Ook het ongeloof van de omstanders, waar belevenissen als deze dikwijls mee gepaard gaan krijgt een plaats.’ aldus Marijke de Bruijne.
“Het zal in alle vroegte zijn als toen. De steen is weggerold. […] Dan zal ik leven.”
De impact van het oratorium
“Als de Graankorrel sterft…” is voor het eerst volledig uitgevoerd in 1995. In de jaren daarna is het oratorium nog enkele keren uitgevoerd, maar daarna niet meer. Veel liederen uit het oratorium hebben zich echter een vaste plaats veroverd in de Pepervieringen Zij zijn gaan behoren tot de kern van het liedrepertoire van de Peper en worden ook nu nog veelvuldig gezongen. Daardoor betekent deze integrale uitvoering van ‘De Graankorrel’ zowel een feest van herkenning als een nieuw inzicht in de context waarin de liederen zijn ontstaan.
Namens de musici en andere medewerkers, Ineke Molenkamp
Wil je de vieringen online meemaken: klik dan op deze link